Ermal BEGA
PROF. DR. ABDULATIF
ARNAUTI VIZITON SHQIPËRINË
Pas një kohe të gjatë, që prej viteve ’70 të shekullit 20, Prof. Dr.
Abdulatif Arnauti viziton sërish Shqipërinë. Këtë herë ka ardhur për një arsye
shumë të veçantë, nga dashuria për vendin e tij të
origjinës shqiptare, dhe për nder të festimeve dhe organizimeve për
100-vjetorin historik të Shtetit Shqiptar. Instituti Shqiptar i Mendimit dhe
Qytetërimit Islam (AIITC), më 29 Nëntor 2012, e
ftoi atë në amfiteatrin e vet për të çelur ciklin e leksioneve me temë “Popuj e
kultura” me takimin: “Arnautët e Sirisë - Një
Shqipëri e vogël larg atdheut të tyre”, i cili ka në
fokus trajtesa të ndryshme nga personalitete të shquar të shkencës, kulturës e
artit nga brenda dhe jashtë Shqipërisë.
Në këtë aktivitet merrnin pjesë shumë
personaliteteve të botës akademike, kulturore e diplomatike shqiptare -
bashkëpunëtorë të AIITC.
Nuk është hera e parë që Dr. Abdulatif
Arnauti viziton trojet shqiptare; në vitin 1964 ai ka vizituar familjarët dhe kushërinjtë
e vet në Kosovë, ndërsa në vitin 1971-72 ai ka ardhur në Shqipëri, ku ka qëndruar
10 ditë tek ish-hotel “Dajti” në Tiranë, i ftuar nga Lidhja e Shkrimtarëve të Shqipërisë,
ku është takuar dhe me shkrimtarë të njohur shqiptarë të asaj kohe.
Në këtë takim, Dr. Abdulatif Arnauti, i cili është
me origjinë nga fshati Dobërllukë i Vushtrrisë në Kosovë, e nisi bisedën duke folur
veçanërisht për shqiptarët në Siri, dhe në përgjithësi në botën arabe si dhe
për rolin, ndikimin dhe veprimtarinë e tyre atje, duke dhënë një kontribut të
shquar kulturor dhe atdhetar.
Dr. Abdulatif Arnauti njihet si një ndër
shkrimtarët më të njohur në Siri, dhe gjithashtu si përkthyesi i parë dhe më i
mirë i letërsisë shqipe në arabisht.
Fjalën e hapjes së këtij aktiviteti e bëri Dr.
Ramiz Zekaj, drejtori i AIITC, i cili bëri një rezyme të shkurtër mbi atë se
cili është qëllimi i nisjes së këtyre leksioneve me të ftuar dhe personalitete
të ndryshëm nga brenda dhe jashtë Shqipërisë, dhe më pas duke e falënderuar Dr.
Abdulatif Arnautin për pranimin e ftesës, bëri një prezantim të shkurtër për
jetën e tij.
Më pas fjalën e mori Dr. Abdulatif Arnauti, i cili duke
folur pastër dhe rrjedhshëm në gjuhën shqipe, tregoi për historinë e ardhjes së
arnautëve (shqiptarëve) në Siri, që nga koha e Ibrahim Pashës, djalit të sunduesit
shqiptar Muhamed Ali Pasha të Egjiptit, në vitin 1831. Që nga ajo kohë nga
Egjipti në Siri kanë shkuar 100-200 familje shqiptare. Ky konsiderohet dhe
grupi i parë i arnautëve të vendosur në Siri.
Grupi i dytë i arnautëve në Siri, sipas Dr. Abdulatif
Arnautit, ka qenë në fillim të shekullit 20, pas ndarjes së Shqipërisë nga
Sulltanati Osman (rreth viteve 1912-1913), dhe më pas në vitin 1931, ku shumë arnautë
(shqiptarë) kryesisht nga Kosova dhe trojet shqiptare në Maqedoninë e sotme, u
detyruan me dhunë nga përndjekjet e serbëve ortodoksë që të shpërngulen në
Turqi, ku disa prej tyre shkuan në Siri. Kësaj periudhe i përket dhe familja e
Dr. Abdulatif Arnautit, e cila në vitin 1913 u shpërngul në Damask, ndërsa vetë
Dr. Abdulatif Arnauti ka lindur atje në vitin 1931.
Në vitin 1924, në Damask shkuan dhe një grup
familjesh shqiptare nga Shkodra. Prej këtij grupi ishte dhe familja e njohur
shkodrane Gavoçi, të cilët prej aty shkuan në Egjipt, por më vonë u kthyen
sërish në Siri.
Gjithashtu, shumë shqiptarë nga Shqipëria e sapo
bërë shtet, u larguan prej trojeve të tyre për të ruajtur fenë dhe moralin e
tyre, dhe më pas në vitin 1948 një grup prej tyre u larguar për të shpëtuar nga
sistemi i egër diktatorial komunist dhe ateist në Shqipëri e Jugosllavi, por
sipas Dr. Abdulatif Arnautit shumë prej tyre u shpërngulën në Amerikë.
Dr. Abdulatif Arnauti më pas tregoi para auditorit mbi
jetën dhe studimet e tij në Damask. Ai tha se deri në klasën e parë të shkollës
fillore nuk ka ditur arabisht, sepse të gjithë arnautët e vegjël në atë kohë në
lagje dhe shtëpi kanë folur vetëm shqip, por më vonë ai nisi të mësojë. Më pas tregon:
“Në shkollën fillore më erdhi një dëshirë e madhe për të mësuar gjuhën arabe,
dhe në gjimnaz kam pasur një nivel të lartë të asaj gjuhe.”
Krijimtarinë
e tij letrare në prozë e poezi e nisi në vitet ’40 të shekullit të kaluar. Më
vonë, pas studimeve, nisi një veprimtari të gjerë në fushën e letërsisë, duke
pasur dhe shumë funksione të ndryshme, si për shembull, ka qenë
zëvendës-ministër i arsimit në Siri, dhe ka punuar në Lidhjen e Shkrimtarëve të
Sirisë. Deri në vitin 1997 ka qenë sekretar i redaksisë së revistës
“Trashëgimia Arabe”, dhe gjithashtu ka marrë pjesë në shumë borde revistash në botën
arabe dhe në trojet shqiptare. Mos lëmë pa përmendur këtu se emri i Dr. Abdulatif
Arnautit është vendosur që në numrin e parë të revistës “URA”, organ i Qendrës Shqiptare
për Studime Orientale (ACFOS-Albania).
Në vitin
1958-59 ai boton romanin e parë të tij me titull “Aroma e hirit”, i cili flet
për dashurinë e autorit me një femër arabe.
Në vitet
’50 të shek. 20 ai nisi të përkthente vepra të letërsisë shqipe në gjuhën arabe.
Këto përkthime të tij u tërhiqnin shumë nga lexuesi arab, dhe atëbotë Egjipti
kërkonte që t’ia botonte edhe atje për t’u shpërndarë më vonë në të gjithë
botën arabe.
Deri më
sot ai ka bërë 21 përkthime, të cilat përbëjnë një numër të konsiderueshëm të gjithë
librave të tij, numri i të cilëve është 61 vepra me krijimtari letrare,
përkthime e studime.
Ndër veprat kryesore të përkthyera prej tij nga
shqipja në arabisht, mund të përmendim:
1. Gjenerali i Ushtrisë së Vdekur - Ismail Kadare
2. Kështjella - Ismail Kadare
3. Dosja H - Ismail Kadare
4. Njeriu me top - Dritëro Agolli
5. Dasma e Sakos - Vath Koreshi
6. Toka jonë - Kolë Jakova etj.
Gjithashtu, ka përkthyer dhe disa tregime dhe
vjersha nga shqipja në arabisht. Ndërkohë në shqip, njihet përkthimi i tij bashkë
me Dr. Ismail Ahmedin i librit “Të Huajt” (El-Guraba), një dramë bashkëkohore
siriane nga autori Ali Ukle Irsan, botim i shtëpisë botuese “Logos-A” nga
Shkupi, në vitin 1994.
Dr. Abdulatif Arnauti përmendi se lufta e fundit në
Siri ka qenë e vështirë për të, sepse atij i kanë djegur shtëpinë ku banonte,
së bashku me librotekën e tij të pasur, të cilën ia ka parë vetë në Damask dhe
autori i këtij shkrimi.
Dr. Abdulatif Arnauti nuk është i vetmi
personalitet i famshëm i diasporës shqiptare në Siri dhe në botën arabe në
përgjithësi, dhe në trojet shqiptare gjithashtu. Nga familja e tij një tjetër
personalitet shqiptar atje është dhe vëllai i tij, Abdulkadër Arnauti, një nga
piktorët më të njohur jo vetëm në Siri por në mbarë botën arabe. Gjithashtu dhe
2 motrat e tij, Aishe Arnauti, e cila jeton prej vitesh në Paris, si dhe motra
tjetër Hatixhe Arnauti, kanë krijuar personalitetin e tyre si poete të njohura
në rrethet letrare në Siri.
Ai nuk la pa përmendur dhe personalitetet e tjerë shqiptarë
që kanë dhënë kontribute të ndryshme në Siri, si dijetarët e famshëm muslimanë Abdulkadër
Arnauti, Nasirudin Albani dhe Vehbi Sulejman Gavoçi, gjithashtu letrarin dhe historianin
Dr. Muhamed Mufaku, poetin Ma’aruf Arnauti etj.
Më pas, Dr. Abdulatif Arnauti përmendi dhe një klub
kulturor të shqiptarëve i cili ka ekzistuar në Damask dhe ka shërbyer për
mbledhjen e shqiptarëve, duke folur lirshëm në shqip dhe duke diskutuar për
çështje të ndryshme. Nuk la gjithashtu pa përmendur dhe emrin e profesorit të
nderuar dhe të palodhur Shefqet Gavoçi, i cili ka dhënë një kontribut të madh
në mesin e arnautëve të Sirisë, kryesisht në Damask, për ruajtjen e gjuhës,
traditës dhe kulturës shqiptare.
Një e veçantë tjetër në këtë aktivitet, ishte se
Dr. Abdulatif Arnauti me vete kishte marrë për herë të parë dhe mbesën e vet,
znj. Maria Arnauti, e cila dhe kjo ishte një personalitet në Siri në fushën e
artit dhe kulturës, dhe momentalisht është drejtoresha e përgjithshme e Teatrit
të Operës në Damask. Me këtë rast ajo mbajti një fjalë rasti, ku pasi përmendi mikpritjen
e madhe që kishte pasur në Kosovë dhe Shqipëri, ndër të tjera tha: “Jam shumë e
lumtur që vij për herë të parë në vendin e origjinës së të parëve të mi, por gjithashtu
më vjen keq që nuk flas dot shqip, përveç disa fjalëve, por jam mahnitur shumë pasi
pashë Kosovën dhe Shqipërinë, dhe shpresoj që herën tjetër kur të vij të flas dhe
të përshëndes në shqip”.
Pas ligjëratës së Dr. Abdulatif Arnautit, atij iu drejtuan
disa pyetje, ku njëra prej tyre ishte se sa arnautë (shqiptarë) ndodhen në Siri,
për të cilën ai u përgjigj se llogaritet që jetojnë rreth 300 familje (shtëpi) shqiptarësh
në të gjithë Sirinë, ndërsa gjatë luftës së fundit civile në Siri, ai përmendi
se numri i arnautëve (shqiptarëve) të vrarë llogaritet rreth 100 të vdekur.
Takimi i cili
zgjati për më se dy orë u mbyll me një dhuratë simbolike që kryetari i Bordit
Drejtues të AIITC, Dr. Faruk Borova, ia dorëzoi mikut të nderuar - një flamur
kombëtar me shqiponjë të qëndisur, i cili do t’ia zëvendësonte edhe flamurin e
vetëm shqiptar që shkrimtari e mbante në librotekën e tij personale, tashmë të
djegur.
Ndërsa autori i këtij shkrimi, Dr. Abdulatif Arnautit
i dhuroi disa nga botimet e Qendrës Shqiptare për Studime Orientale (ACFOS-Albania),
si dhe një fotografi të vjetër ku Dr. Abdulatif Arnauti ka dalë bashkë me të në vitin 2004, në shtëpinë e tij në Damask.
Në fund për të pranishmit u
shtrua një koktej.
No comments:
Post a Comment