Suela
GERA
SHQIPTARËT
NË SIRI: ASAD PO NA VRET, NA SHKATËRROI SHTËPITË*
(Reportazh)
DAMASK
- Nga Siria çdo ditë vijnë lajme për luftime të ashpra mes forcave të Ushtrisë së
Lirë Siriane (kryengritëse të çlirimit të Sirisë) dhe forcave të regjimit të
Asad. Luftimet vazhdojnë në kryeqytet, por dhe në Haleb, (në anglisht njihet si
Aleppo, por në shqip thuhet Haleb) qytetin e dytë më të madh në Siri pas
Damaskut.
Çdo
ditë vijnë lajme për shpërthime, ndërkohë që për 17 muaj, që nga fillimi i
revoltës popullore kundër regjimit, raportohen të kenë humbur jetën mbi 17 mijë
vetë (kjo është shifra e fundit të cilës i referohet CNN), ndërsa 150 mijë të
tjerë janë detyruar të largohen për t’u strehuar në shtetet fqinje, përfshi dhe
Turqinë e cila ka pritur deri tani 50 mijë refugjatë.
Mes të
vdekurve apo të tjerëve që janë detyruar të braktisin shtëpitë në Siri ka edhe
shumë familje shqiptare (të njohur si Arnautë). Në fakt, ata kanë shumë, shumë
vite që jetojnë atje, kryesisht që nga koha e Shtetit Osman. Ata tashmë janë
integruar dhe kanë pasaportë siriane, e megjithatë nuk e kanë harruar origjinën
e tyre, bile ka prej tyre që dinë të flasin dhe shqip. Ermal Bega, Drejtori
Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Studime Orientale (ACFOS-Albania), në Tiranë,
i cili ka njohuri dhe ka kontakte personale me shumë shqiptarë të Sirisë na
tregon se viktima e parë me origjinë shqiptare që humbi jetën qysh se shpërtheu
rebelimi popullor ishte Ubejde Arnaut, më 4 qershor 2011. Ndërsa para pak
javësh Munir dhe Behlul Arnauti (të dy me origjinë shqiptare nga Kosova) humbën
jetën pasi u vranë nga forcat e regjimit diktatorial të Bashar al-Asadit.
 |
| (Xhamia Arnaut në Damask e shkatërruar nga shpërthimet) |
LAGJJA
ARNAUT E SHKATËRRUAR
Në
kryeqytetin e Sirisë, në lagjen Divanije, njihet rruga e Arnaut, ku jetojnë
vetëm shqiptarët. Aty ka qenë dhe xhamia Arnaut, (Xhamia e Shqiptarëve), por
tani gjithçka është e shkatërruar. Fotot e siguruara ekskluzivisht për
Shqiptarja.com. tregojnë banesa të shkatërruara, qepena të deformuara nga forca
e shpërthimit dhe bombardimeve të forcave siriane.
“Pothuajse
çdo shqiptar në Sham, (kështu njihet ndryshe në arabisht Damasku, shënim i
gazetarit) që unë njoh kanë emigruar në një shtet tjetër. Disa persona u kthyen
por shtëpitë e tyre ishin shkatërruar. Unë vetë prej një muaji kam emigruar me
familjen time në Arabi Saudite” - i shkruan me e-mail, Abdulgani Arnaut mikut
të tij në Tiranë, z. Ermal Bega.
(Në
foto pamje nga lagjja Arnaut e bombarduar nga forcat e regjimit Asad)
Ai
banon në Damask por pas luftimeve të tmerrshme është detyruar të largohet së
bashku me familjen e tij. Pak muaj më parë në Al-Kadem (lagje në Damask ku
banojnë shumë familje shqiptare) ishte gjithçka e qetë, por para disa javësh
ushtria e Asad e sulmoi dhe çdokush u detyrua të largohet.
“Familja
ime prej 20-30 personash jetonin në një shtëpi. Pak ditë më parë u detyruan të
kthehen, aktualisht ata janë mirë por nuk e di se çfarë mund të ndodhë më pas,
por kam frikë se situata mund të jetë më tragjike se më parë” - vazhdon
rrëfimin Abdulgani Arnaut mikut të tij në Tiranë.
(Në
foto pamje nga lagjja Arnaut e bombarduar nga forcat e regjimit Asad)
SHQIPTARËT
NË SIRI
Nga të
parët e tyre kanë mësuar se janë vendosur në Siri që në kohën e Shtetit Osman,
apo nga fundi i shekullit XIX dhe fillimi i shekullit XX, e megjithatë ata nuk
e kanë harruar se kanë origjinë shqiptare. Disa prej tyre dinë të tregojnë se e
kanë origjinën nga Shkodra, Peja, Podujeva, Vushtria etj. Shumica mbajnë
mbiemrin “Arnaut” (shqiptar) dhe të gjithë i dinë lagjet ku banojnë shqiptarët.
Mes tyre ka dhe njerëz të njohur të letrave në Siri, në botën arabe, por edhe
në trojet shqiptare, si Dr. Muhamed Mufaku-Arnauti nga Damasku, i cili ka
shkruar dhe përkthyer mbi 40 libra të ndryshëm, në arabisht dhe shqip, të
botuara në vende të ndryshme si në Damask, Beirut, Prishtinë, Tiranë etj. Ai
është po ashtu nipi i një nga dijetarët më të mëdhenj muslimanë me origjinë shqiptare,
Abdulkadër Arnauti, i cili ka jetuar në Damask.
Ministria
e Jashtme e Shqipërisë thotë se bëhet fjalë për 5 mijë shqiptarë, ndërkohë që
nga Kosova dhe Drejtori Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Studime Orientale
(ACFOS-Albania), Ermal Bega thotë se atje jetojnë mbi 10 mijë arnautë
(shqiptarë), në qytete të ndryshme të Sirisë. Madje ai shton se ngritja e një
ambasade atje do ta forconte më tej këtë komunitet.
-------------------------------------------------------------------------------
BEGA:
DHJETË MIJË ARNAUTË QË RUAJNË GJAKUN SHQIPTAR
(Intervistë)
TIRANË -
Ermal Bega është drejtori Ekzekutiv i Qendrës Shqiptare për Studime Orientale
(ACFOS-Albania) i cili mban kontakte të vazhdueshme me shqiptarët në Siri. Në
një intervistë ekskluzive për Shqiptarja.com ai tregon për jetën e arnautëve të
vendosur në Siri, e cila prej 17 muajsh është përfshirë në revoltë popullore
kundër regjimit Asad. Ai tregon se pothuajse të gjithë ata me të cilët ka
kontakte tani nëpërmjet internetit janë kundër atij regjimi të egër dhe jo të
lirë të Bashar al-Asadit dhe klikës së tij.
Më
fol pak për komunitetin shqiptar që jetojnë në Siri. Kur kanë mbërritur në
Siri? Sa janë dhe ku jetojnë?
Në Siri
jeton një komunitet relativisht i madh shqiptarësh. Ata, si në të gjithë
Orientin (Turqi dhe botën arabe) njihen me mbiemrin Arnaut, që simbolizon
origjinën e tyre shqiptare. Flitet se janë rreth 10 mijë, por mbase janë më
shumë. Kryesisht, ata janë të përqendruar në qytetet më të mëdha të Sirisë, në
Damask, Haleb, Lattakia, Hama, Hums, Suvejda etj. Ndërkohë që në Damask ata
janë më të përqëndruar në lagjet Divanije, që njihet si Mahalla e Arnautëve,
Kadem, Muhaxhirin, Ruknuddin etj. Me sa kemi informacion, shumica e atyre të
cilët kanë disi njohuri të sakta mbi origjinën e tyre shqiptare, janë me
origjinë nga qytete të ndryshme shqiptare, si p.sh. nga Shkodra, Peja,
Podujeva, Vushtria etj.
Mbi
historinë se si ata kanë mbërritur në Siri nga trojet shqiptare është e lashtë
dhe me ndodhi të shumta. Shumë prej tyre kanë shkuar atje gjatë kohës së
Shtetit Osman. Historitë që kam dëgjuar janë të shumta, disa për arsye se kanë
qenë ushtarakë dhe shteti i dërgonte me familje në vende të ndryshme. Disa kanë
shkuar për një jetë më të mirë, disa për arsye se pas rënies së Shtetit Osman,
serbët, malalezët, bullgarët dhe grekët (të gjithë të krishterë) nisën
spastrimin dhe dëbimin me dhunë të shqiptarëve muslimanë për në Turqi nga ku
disa familje vazhduan drejt Sirisë. Ka pasur raste që shumë familje e kanë lënë
atdheun dhe për çështje fetare, për të ruajtur Islamin e tyre.
Kur
i keni vendosur për herë të parë kontaktet me komunitetin shqiptar që jetojnë
në Siri? Cili ishte motivi?
Kam
pasur njohuri për komunitetin shqiptar në Orient. Kontakti i parë ka qenë me
një shqiptar shumë të njohur kryesisht në Siri dhe në botën arabe gjithashtu,
por edhe në trojet shqiptare, Dr. Muhamed Mufaku (Arnauti) nga Damasku. Me të u
takova në Prishtinë. Ai konsiderohet si njëri ndër letrarët më të njohur në
Siri dhe në botën arabe, i cili ka shkruar dhe përkthyer mbi 40 libra të
ndryshëm, në arabisht dhe shqip, të botuara në vende të ndryshme si në Damask,
Beirut, Prishtinë, Tiranë etj. Më e veçanta ishte se ai është po ashtu nipi i
një nga dijetarët më të mëdhenj muslimanë me origjinë shqiptare, Abdulkadër
Arnauti, i cili ka jetuar në Damask. Të dy këta e flisnin gjuhën shqipe qartë.
Më vonë, vajtja ime për 1 vit në Damask për të praktikuar më shumë gjuhën arabe
(si pjesë të studimeve të mia), bëri që të njihja dhe shumë arnautë të tjerë,
të njohur e të thjeshtë, që jetonin në Damask. Gjatë dhe pas studimeve nisa të
shkruaja shumë për shqiptarët e Sirisë, si dhe ruaj duke shtuar kontaktet me
shqiptarë të tjerë të cilët jetojnë atje.
 |
| (Në foto Ermal Bega dhe Dr. Muhamed Mufaku (Arnauti), gjatë një takimi në Tiranë, 2006) |
Aktualisht
si i mbani kontaktet? Çfarë tregojnë? A kanë frikë? Çfarë mendojnë për luftën
që po bëhet atje?
Me
shqiptarët që kam njohur personalisht në Damask, kam kontakte telefonike,
Ndërkohë, jam njohur dhe me shqiptarë të tjerë nga Siria nëpërmjet rrjeteve
sociale në internet. Ata që ende jetojnë në Damask e Siri sigurisht që janë të
frikësuar dhe të tmerruar. Sidomos vrasja e dy arnautëve nga Damasku në lagjen
e njohur të shqiptarëve "Divanije", bëri që ky komunitet të kuptojë
se makina vrastare shtetërore ndaj qytetarëve të pafajshëm po vret çdokënd dhe
bëri që ata të frikësohen dhe për fatin e tyre. Pothuajse të gjithë ata me të
cilët kam kontakte tani nëpërmjet internetit janë kundër atij regjimi të egër
dhe jo të lirë të Bashar al-Asadit dhe klikës së tij.
Ky
komunitet a mban kontakte me ndonjë përfaqësi zyrtare shqiptare, apo kosovare,
a i mbajnë dhe si kontaktet me Shqipërinë, Kosovën?
Ndarja
për shkak të sistemit të egër komunist në trojet shqiptare, sidomos në
Shqipëri, ndikoi për të keq që ata shqiptarë të kenë kontakte me atdheun e
tyre, dhe në këtë mënyrë të mos kontaktojnë dot as me përfaqësitë zyrtare në
botë. Di që në Beirut të Libanit (vetëm 2 orë larg nga Damasku) para disa
vitesh u hap një konsullatë shqiptare e cila kishte një konsull nderi libanez,
por për fat të keq nuk ekziston më. Ambasadat tona shqiptare në Stamboll dhe
Kajro janë më larg për ta. Por unë mendoj se vetë qeveritë shqiptare në
Shqipëri dhe Kosovë duhet të bëjnë përpjekjet më të mëdha për ruajtjet me
komunitetin jo të paktë shqiptar në Siri. Hapja e një ambasadë shqiptare në
Siri është një nevojë e domosdoshme për lidhjet me komunitetin shqiptar jo
vetëm në Siri, por në të gjithë zonën e quajtur Sham (ku përfshihet Siria,
Jordania, Palestina dhe Libani). Në të gjitha këto shtete ka shumë arnautë, të
vetëdijshëm për origjinën e tyre shqiptare, por ndihen si të lënë në mëshirë të
fatit, pa një përpjekje nga shtetet tona shqiptare. Ka individë ose familje të
veçanta të cilët mbajnë ende dhe sot lidhje me kushërirët dhe farefisin e tyre
të largët në Kosovë ose Shqipëri, por të rralla.
A
jeni në dijeni nëse ka ndonjë familje shqiptare që është larguar apo ka kërkuar
ndihmë të evakuohen?
Po, me
sa kam informacion, di që disa familje arnautësh (shqiptarësh) nga Siria, për
shkak të gjendjes së vështirë të luftës që është krijuar atje janë shpërngulur
në vendet përreth Sirisë, si në Turqi, Liban, Jordani, Dubai etj.
U
fol për 2 shtetas shqiptarë me origjinë nga Kosova të vrarë gjatë luftimeve në
Siri, a jeni në dijeni a ka të tjerë?
Me sa
kam njohuri arnauti (shqiptari) i parë i vrarë në Siri është djaloshi i ri
Ubejde Arnaut, i vrarë dhe rënë dëshmor më 4 qershor 2011. Munir dhe Behlul Arnauti
(të dy me origjinë shqiptare nga Kosova), ishin shqiptarët të cilët humbën
jetën para pak javësh nga regjimi diktatorial i Bashar al-Asadit.
*Shënim: Kjo shkrim dhe intervistë është botuar në gazetën
"Shqiptarja.com" në Tiranë, të mërkurën më 15 Gusht 2012.
Reportazhi:
Intervista:
No comments:
Post a Comment